Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, dijital varlık birimlerinin ticareti veyahut takasını gerçekleştiren platformlar olarak bitcoinin var oluşuyla birlikte; dijital finans dünyasında devrim yaratmaya başlamış olduğunu belirtmek sanıyoruz ki yanlış olmayacaktır. Bitcoin’in var oluşu aynı zamanda dijital varlıkların ticaretine olanak tanıyabilecek güvenilir platformlara duyulan zorunlu gereksinimi de gözler önüne sermiştir. Bu kritik gereksinim doğrultusunda ise ilk kripto hizmet sağlayıcıları hızla kurulmaya başlayarak adeta finansal teknolojinin geleceğini şekillendiren bir yarış başlamıştır. Her geçen gün de kripto hizmet sağlayıcıları teknolojik devrim niteliğindeki yeni ve öncü adımlar sayesinde hızlı bir şekilde büyümeye devam etmektedir. Hizmet sağlayıcıları olan bu tür platformlar aynı zamanda yeni sağlayıcıların piyasaya girmesiyle sektörü daha da derinleştirerek dijital finans dünyasına farklı bakış açıları kazandırmaktadır. Dolayısıyla, günümüzde dahi hem merkezi hem de merkeziyetsiz platformlar kripto ekosisteminin evrimini hızlandırarak dönüşüm sürecine yön vermeye devam etmektedirler.
BitcoinMarket.com ve Mt. Gox gibi erken dönem kripto varlık hizmet sağlayıcıları da kripto ekosistemini şekillendiren ilk yapı taşları olarak büyük bir öneme sahip olduğundan bloğumuzda kısaca onlara da yer vermek istiyoruz. Zira bu tür platformlar yalnızca dijital varlıkların ticaretine olanak sağlamakla kalmayıp aynı zamanda da kripto ekosisteminin evriminde kritik bir rol oynayarak günümüzdeki Binance, Coinbase, Kraken, Kucoin, BtcTürk, Paribu… vs gibi devasa platformlarının temellerini atmışlardır.
2010 yılında kurulan BitcoinMarket.com, bitcoin ile USD arasında ticaret yapma imkânı sunarak bitcoini gerçek bir ticaret aracına dönüştüren ilk platform niteliğindedir. Bu husus kripto varlık hizmet sağlayıcılarının doğuşu için atılan tarihi bir adım ve klasik finansal dünyada bir nevi devrim yaratan bir yenilik olsa da BitcoinMarket.com yalnızca bir yıl sonra yani 2011’de kapanarak ne yazık ki uzun soluklu bir geçmişi olmamıştır. Yine de yalnızca bir yıl süren varlığı dahi kripto varlık ticaretinin geleceğini şekillendiren kritik ve ilk adım olarak hafızalara kazınmış olduğunu ve de dijital varlıkların ticaretine olanak sağlayarak kripto ekosisteminde devrim niteliğinde bir dönüm noktasını başlatmış olduğunu belirtebiliriz. BitcoinMarket.com’un ardından Mt. Gox, 2011’de piyasaya adımını atmıştır. Mt. Gox aslında ilk olarak Japonya merkezli bir online oyun kartı alışverişi platformu olarak hayatına başlamışsa da 2010’da global boyutta bitcoine olan ilgiyi fark etmesiyle birlikte bahsi geçen platformu hızla dijital varlık ticaretine yönlendirerek kısa sürede kripto varlık dünyasının en büyük platformu haline gelmiştir. Ne var ki yıllar içinde Mt. Gox’un yükselişi kadar çarpıcı bir çöküş de yaşandı. Zira kısa bir süre içerisinde kripto dünyasının en büyük platformlarından biri haline gelen Mt. Gox, 2014’te yaşadığı devasa hack saldırısı ile platforma ait 850.000 bitcoinin çalınmasından dolayı liderliğini kaybetmiştir. Yaşanılan bu hack saldırısı sadece Mt. Gox’un değil, tüm kripto varlık platformlarının güvenlik zaaflarını şok edici bir şekilde gözler önüne sermiştir ve kripto ekosistemindeki güvenlik anlayışına dair adeta derin bir uykudan uyanış söz konusu olmuştur. Platformların dijital varlık ticaretinin geleceğini güvence altına almak amacıyla daha sağlam altyapılar inşa etmeye ve kripto ekosistemindeki güvenlik standartları tamamen yeniden yapılandırmaya başlamıştır. Böylelikle platformlar, güvenlik zaaflarını tamamen ortadan kaldırabilmek amacıyla daha güçlü, daha dayanıklı ve sarsılmaz altyapılar inşa etme yolunda devrim niteliğinde bir dönüşüm sergilemişlerdir.
Bilindiği üzere; Kripto hizmet sağlayıcılarının güvenlik önlemleri almadaki sorumluluğu sadece bir teknik gereklilik olmayıp aynı zamanda da hukuki bir gerekliliktir. Kripto varlık platformları, kullanıcılarının fonlarını ve kişisel verilerini korumakla yükümlü olup bu yükümlülük ihlal edildiğinde ise yani güvenlik açıkları nedeniyle yaşanabilecek her türlü kayıp halinde doğrudan hukuki sorumluluk doğurmaktadır. Yerel kriptoya dair regülasyonumuz ile yani Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile birlikte kripto varlık hizmet sağlayıcılarına yönelik önemli düzenlemeler getirilmiştir. Bu düzenlemelerde platformların bilişim sistemlerinin güvenliğini sağlamak ve her türlü siber saldırı, bilgi güvenliği ihlali gibi olumsuz durumlardan kaynaklanan zararları önlemek amacıyla nice sorumluluklar yüklemektedir. Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, personelinin davranışları veya platformların teknik altyapılarındaki güvenlik açıkları nedeniyle meydana gelen kripto varlık kayıplarından 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 71. maddesi kapsamında yani bir tehlike sorumluluğu sıfatıyla sorumlu tutulmaktadır. Bu madde ise hizmet sağlayıcılarının güvenlik yükümlülüklerini yerine getirmelerini ve kullanıcıların zarar görmemesi için gerekli tedbirleri almalarını bir nevi zorunlu kılmaktadır. Zira olası güvenlik ihlalleri yalnızca hukuki sonuçlarla sınırlı kalmayıp aynı zamanda da platformların itibarını yerle bir edebilir, devasa finansal kayıplara yol açabilir ve de tüm kripto endüstrisine duyulan güveni köklü bir şekilde sarsarak kripto endüstrisinde derin bir kriz yaratabilir nitelik taşır.
Konuya yeniden odaklanacak olursak; ülkemize göz attığımızda ise 2013 yılında kurulan BtcTurk Türkiye’nin ilk kripto varlık hizmet sağlayıcısıdır. Türkiye’nin ilk kripto varlık hizmet sağlayıcısı olan BtcTurk, yatırımcılara dijital varlıklarla işlem yapma imkânı sunması ile ülkemizdeki kripto varlık ticaretinin gelişimine büyük bir katkı sağlamış ve bu alana da öncülük etmişlerdir. BtcTurk’ün ardından ülkemizdeki kripto varlık hizmet sağlayıcılarının sayısı kripto varlık piyasasına duyulan ilgi sayesinde nicelik olarak her geçen gün hızla artmakta ve birçok inşaat, turizm ve sağlık… vs gibi dış sektörler de kripto dünyasına adım atarak yeni platformlar kurma tercihinde bulunmaktadır. Şu anda Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından lisanslı 87 kripto varlık hizmet sağlayıcısı (platformu) bulunmaktadır.
Sermaye Piyasası Kanunu’nda yapılan değişiklikle birlikte bilindiği üzere; kripto hizmet sağlayıcılarının lisanslanması konusunda doğrudan SPK ve teknik konularda dolaylı olarak TÜBİTAK yetkilendirilmiştir. Kripto varlık sağlayıcılarının SPK lisansı alabilmesi için yerine getirmeleri gereken bir dizi zorunluluk ve şart bulunmaktadır. Bu şartlar ise finansal yeterlilik, güçlü güvenlik altyapısı, kara para aklamayı engelleme (AML) ve müşteri tanıma (KYC) prosedürlerine uygunluğun yanı sıra platformların bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarının TÜBİTAK’ın belirlediği kriterlere uygun olması da önemli bir gereklilik olarak öne çıkmaktadır. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yatırımcıları korumak amacıyla kanun uyarınca veyahut kurul ilke kararlarınca belirli teminatlar ve sigorta sistemlerini de sunması gerekmektedir. Yasal düzenlemelere baştan uymayan veyahut belirlenen şartları sonradan yerine getiremeyen kripto varlık hizmet sağlayıcıları, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından daha ilk kurulum aşamasında lisans alma hakkı elde edemeyecekleri gibi mevcut olan bir faaliyet izni ve lisansları varsa da faaliyetlerinin derhal durdurularak lisanslarını kaybedebilirler. Bu husus ise kripto ekosistemindeki güvenliği sağlamak adına atılan kararlı ve etkili bir adım olup uygunluk taşımayan platformların ekosistem dışı kalmasına yol açmaktadır. Böylelikle yalnızca yasal düzenlemelere uygunluk sağlayan ve güvenli bir ortam sunan hizmet sağlayıcılarının piyasa da yer almasına imkân tanımaktadır.
Sonuç itibariyle:
Kripto hizmet sağlayıcıları bu noktada sistem dışı kalmamaları ve kanundaki olası yenilikleri, güncel kurul ilke kararlarını veyahut kurul bültenlerinde yer alan talepleri takip edebilmek adına sürekli olarak hukuki bir destek alarak yasal düzenlemelere uyum sağlamak için efektif bir şekilde çalışmalarını sürdürmelidirler. Yatırımcılara ise bir hukukçu olarak önerim: bireysel hukuki korumalarını garanti altına almak amacıyla Sermaye Piyasası Kurulunca dinamik olarak güncellenen lisanslı platformların listelerini düzenli olarak takip etmeleridir. Aksi takdirde ise yasal düzenlemelere uymayan platformlarda yatırım yaparak mağduriyet riskiyle karşı karşıya kalabilirler. Bu nedenle de yalnızca yasalara uygun ve Sermaye Piyasası Kurulunca onaylı platformlarda işlem yapmaları yatırımcıların güvenliği ve finansal korunması için son derece önemlidir.
www.kriptohukukcu.com Kurucu Avukatı
Av. Betül AKÇA
