Giriş:

Blockchain teknolojisi son yıllarda hem finansal hem de teknolojik alanlarda devrim niteliğinde değişikliklere yol açmıştır. Özellikle kripto varlıkların yükselişiyle birlikte blockchain sistemi hukuki, teknik ve finansal açıdan büyük bir ilgi odağı haline gelmiştir. Bu makale blockchain sisteminin ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve bu sistemden hangi bilgilerin elde edilebileceğini hukuki, teknik ve güncel perspektiflerle ele alacaktır. Makalenin hedef kitlesi hukukçular, kripto yatırımı yapanlar ve bu alana ilgi duyan kişilerdir.

1. Blockchain Sistemi Nedir?

Blockchain, kelime anlamıyla “blok zinciri” demektir. Bu teknoloji dijital bilgilerin güvenli ve şeffaf bir şekilde kaydedilmesini sağlayan dağıtılmış bir veri tabanı sistemidir. Blockchain, merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan birden fazla kullanıcı arasında güvenilir veri paylaşımına olanak tanır.

1.1. Teknik Yapısı

Blockchain, blok adı verilen ve birbirine zincirleme bağlanan veri yapılarından oluşur. Her blok belirli bir işlem veya veri kümesini içerir ve bir önceki bloğun kriptografik hash değerini taşır. Bu yapı blokların değiştirilmesini neredeyse imkânsız hale getirir çünkü bir bloğun değiştirilmesi tüm zincirin yeniden oluşturulmasını gerektirir.

1.2. Dağıtılmış Defter Teknolojisi (DLT)

Blockchain, dağıtılmış defter teknolojisinin (DLT) bir türüdür. Bu teknoloji verilerin tek bir merkezi sunucuda değil ağdaki tüm katılımcılar arasında dağıtılarak saklanmasını sağlar. Bu sayede verilerin manipüle edilmesi veya silinmesi çok zor hale gelir.

2. Blockchain Sisteminden Hangi Bilgileri Edinebiliriz?

Blockchain sistemi çeşitli bilgilerin kaydedilmesi ve paylaşılması için kullanılabilir. Bu bilgiler hukuki, finansal ve teknik açıdan büyük bir öneme sahiptir.

2.1. İşlem Kayıtları

Blockchain, en yaygın olarak kripto varlık işlemlerinin kaydedilmesi için kullanılır. Her bir işlem bloklara kaydedilir ve bu kayıtlar şeffaf ve değiştirilemezdir. Bu sayede kripto varlık transferleri takip edilebilir ve doğrulanabilir.

2.2. Akıllı Sözleşmeler (Smart Contracts)

Akıllı sözleşmeler blockchain üzerinde çalışan ve belirli koşullar sağlandığında otomatik olarak yürütülen programlardır. Bu sözleşmeler hukuki anlaşmaların otomatikleştirilmesi ve güvenilir bir şekilde uygulanması için kullanılabilir.

2.3. Kimlik Doğrulama ve Güvenlik

Blockchain, kimlik doğrulama ve güvenlik alanında da kullanılabilir. Örneğin; dijital kimlikler blockchain üzerinde saklanarak kimlik hırsızlığı ve sahtecilik riski azaltılabilir.

2.4. Tedarik Zinciri Yönetimi

Blockchain, tedarik zinciri yönetiminde de kullanılabilir. Ürünlerin üretim, taşıma ve teslimat süreçleri blockchain üzerinde kaydedilerek şeffaf ve izlenebilir bir tedarik zinciri oluşturulabilir.

3. Hukuki Boyut

Blockchain teknolojisi hukuki alanda birçok soru ve tartışmayı da beraberinde getirmiştir. Özellikle kripto varlıkların hukuki statüsü, akıllı sözleşmelerin bağlayıcılığı ve blockchain üzerindeki verilerin delil olarak kullanılabilirliği gibi konular hukukçular için önemli bir çalışma alanı haline gelmiştir.

3.1. Kripto Varlıkların Hukuki Statüsü

Kripto varlıkların hukuki statüsü ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Bazı ülkeler kripto varlıkları yasal bir ödeme aracı olarak kabul ederken bazıları ise bu varlıkları yasaklamış veya sınırlandırmıştır. Türkiye’de ise kripto varlıklar henüz yasal bir ödeme aracı olarak kabul edilmemiştir.

3.2. Akıllı Sözleşmelerin Bağlayıcılığı

Akıllı sözleşmeler geleneksel hukuki sözleşmelerden farklı olarak, otomatik olarak yürütülen kod parçalarıdır. Bu sözleşmelerin bağlayıcılığı ve hukuki geçerliliği hukukçular için önemli bir tartışma konusudur.

3.3. Blockchain Verilerinin Delil Olarak Kullanılması

Blockchain üzerindeki veriler değiştirilemez ve şeffaf olmaları nedeniyle hukuki delil olarak kullanılabilir. Ancak bu verilerin mahkemelerde nasıl kabul edileceği ve doğrulanacağı konusunda henüz net bir hukuki çerçeve bulunmamaktadır.

4. Güncel Gelişmeler

Blockchain teknolojisi, hızla gelişmeye devam etmektedir. Özellikle merkezi olmayan finans (DeFi) ve merkezi olmayan uygulamalar (dApps) gibi yeni kullanım alanları blockchain’in potansiyelini daha da artırmaktadır.

4.1. Merkezi Olmayan Finans (DeFi)

DeFi, geleneksel finansal sistemlerin yerini almayı hedefleyen blockchain tabanlı bir finansal ekosistemdir. Bu sistem, kullanıcıların merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan finansal işlemler yapmalarına olanak tanır.

4.2. Merkezi Olmayan Uygulamalar (dApps)

dApps, blockchain üzerinde çalışan ve merkezi bir sunucuya ihtiyaç duymayan uygulamalardır. Bu uygulamalar çeşitli alanlarda kullanılabilir ve kullanıcıların verileri üzerinde tam kontrol sahibi olmalarını sağlar.

Genel Yorum:

Blockchain teknolojisi hukuki, teknik ve finansal alanlarda büyük bir dönüşüm yaratmaya devam etmektedir. Bu teknoloji güvenilir, şeffaf ve değiştirilemez bir veri kayıt sistemi sunarak birçok sektörde yenilikçi çözümler sunmaktadır. Ancak blockchain’in hukuki boyutu ve bu teknolojinin nasıl düzenleneceği konusunda henüz net bir çerçeve bulunmamaktadır. Bu nedenle hukukçuların ve kripto yatırımı yapan kişilerin blockchain teknolojisini yakından takip etmeleri ve bu alandaki gelişmeleri anlamaları büyük önem taşımaktadır.

Kaynakça

• Nakamoto, S. (2008). Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System.
• Tapscott, D., & Tapscott, A. (2016). Blockchain Revolution: How the Technology Behind Bitcoin Is Changing Money, Business, and the World.
• Swan, M. (2015). Blockchain: Blueprint for a New Economy.

Siber Güvenlik Uzmanı – Halil AYDEMİR