Kripto Varlık Dolandırıcılıklarında Şahısların Kimlik Tespitleri
KYC (Müşteri Tanıma) Sistemi Nasıl Çalışır?
Blockchain teknolojisinin sağladığı anonimlik ve merkeziyetsizlik, birçok avantajı beraberinde getirirken, aynı zamanda kötüye kullanım, dolandırıcılık, kara para aklama (AML) ve terörizmin finansmanı (CFT) gibi suçları engellemek için de bazı zorluklar yaratmaktadır. Bu nedenle, blockchain ağlarında güvenliği artırmak ve yasa dışı faaliyetleri engellemek amacıyla KYC (Know Your Customer – Müşterini Tanı) sistemi devreye girmektedir. KYC, finansal hizmet sağlayıcıları ve diğer dijital platformlar için müşteri kimlik doğrulama süreçlerini içerir.
Kripto para borsaları ve dijital varlık platformlarında KYC uygulamaları, kullanıcıların kimliklerini doğrulamak ve yasa dışı faaliyetlerin önüne geçmek amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Blockchain ağlarında ise, KYC uygulamaları genellikle merkezi bir otorite aracılığıyla değil, kullanıcıların kendi kimlik bilgilerini dijital ortamda doğrulayan süreçlerle gerçekleştirilir. Bu, merkeziyetsiz yapının sunduğu anonimlik ve şeffaflıkla uyumlu bir sistem oluşturur.
Blockchain’de KYC Sistemi Nasıl Çalışır?
- KYC Sürecinin Başlatılması: KYC süreci, genellikle bir blockchain tabanlı platforma veya kripto para borsasına kaydolurken başlar. Kullanıcı, platforma kaydolduğunda veya belirli bir işlem yapmadan önce (örneğin, büyük bir miktarda kripto para çekişi yapacaksa) kimlik bilgilerini sunmak zorunda kalır.
- Kimlik Bilgilerinin Toplanması: KYC sürecinin ilk aşamasında, kullanıcılar çeşitli kişisel bilgilerini sağlamalıdır. Bu bilgiler şunları içerebilir:
- Ad, soyad, doğum tarihi.Adres bilgileri (örneğin, bir fatura veya banka ekstresi gibi belgelerle doğrulama).Kimlik belgesi (pasaport, kimlik kartı, ehliyet gibi resmî belgeler).Fotoğraf veya video doğrulaması (yüz tanıma ve biyometrik veriler kullanılarak doğrulama yapılabilir).
- Kimlik Doğrulama ve Verifikasyon: Toplanan veriler, bir doğrulama sürecine tabi tutulur. Bu süreç, genellikle merkezi bir KYC sağlayıcısı (örneğin, Jumio, Onfido) veya blockchain tabanlı doğrulama sistemleri aracılığıyla gerçekleştirilir. Kimlik doğrulama işlemleri şunları içerebilir:
- Belge Doğrulama: Kullanıcı tarafından sağlanan belgelerin gerçek ve geçerli olup olmadığı kontrol edilir.
- Yüz Tanıma: Kullanıcının yüzü ile sağladığı kimlik belgesindeki fotoğraf karşılaştırılır. Bu, sahtecilik riskini azaltmaya yardımcı olur.
- Adres Doğrulama: Adres bilgisinin doğruluğu, genellikle kamuya açık veri kaynakları veya üçüncü taraf sağlayıcılarla doğrulanır.
- Veri Şifreleme ve Gizlilik: Blockchain tabanlı KYC sistemlerinde, kullanıcı bilgileri genellikle şifreli (encrypted) bir biçimde saklanır. Bu şifreleme, kullanıcıların kimlik bilgilerinin üçüncü şahıslar tarafından erişilmesini engeller. Blockchain’in şeffaflık özelliği, yalnızca belirli, yetkilendirilmiş kişilerin veya kurumların, doğrulama sürecinde gerekli olan bilgilere ulaşmasına olanak tanır. Bu, kullanıcının gizliliğini koruyarak, doğrulama süreçlerinin güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar.
- Kimlik Doğrulama Sonrası İşlem İzleme ve İzinsiz Faaliyetlerin Engellenmesi: KYC doğrulama sürecinin ardından, platformlar kullanıcıların işlem geçmişlerini izlemeye devam eder. Kripto para birimleri genellikle anonimlik sunduğu için, kullanıcıların kimlikleri doğrudan adreslerle ilişkilendirilmez. Ancak, platformlar kullanıcıların işlem geçmişlerini izleyerek, şüpheli faaliyetleri tespit edebilir. Eğer bir kullanıcının adresi kara listeye alınmışsa (örneğin, kara para aklama faaliyetleri ile ilişkilendirilmişse), bu adresler platform tarafından engellenebilir.
- Blockchain ve Merkezsiz KYC Çözümleri: Merkeziyetsiz bir blockchain ağı üzerinde çalışan KYC çözümleri, kullanıcının verilerini, merkezi bir veri tabanında saklamak yerine blockchain üzerine kaydederek doğrulama işlemleri yapılır. Bu tür çözümler genellikle “self-sovereign identity” (SSI – Kendi Kendine Yetkili Kimlik) adı verilen bir konsepti kullanır. SSI, kullanıcının kimliğini kontrol etmesini sağlar ve bu kimlik verileri sadece kullanıcı tarafından sağlanan izinle paylaştırılır.Örneğin, Civic, blockchain tabanlı bir KYC çözümü sunan bir platformdur. Kullanıcılar, kimlik bilgilerini saklamak için kendi dijital kimliklerini oluştururlar ve sadece yetkilendirilmiş kurumlar veya platformlar, kullanıcıdan izin alarak bu bilgileri doğrular.
KYC’nin Blockchain üzerindeki Yararları
- Gizlilik ve Güvenlik: Blockchain, şifreleme teknolojileri sayesinde kullanıcıların kimlik bilgilerini güvenli bir şekilde saklar. Verilerin şifrelenmiş olması, kimlik hırsızlığını engeller ve kullanıcıların gizliliğini korur.
- Şeffaflık ve İzlenebilirlik: Blockchain üzerinde gerçekleştirilen işlemler, şeffaf ve izlenebilir olduğu için, KYC doğrulama süreciyle birlikte, kullanıcıların hangi platformlarla etkileşimde bulunduğu kaydedilebilir. Bu, yasa dışı faaliyetlerin tespit edilmesine olanak tanır.
- Merkeziyetsizlik ve Erişilebilirlik: Blockchain tabanlı KYC sistemleri, merkezi bir otoriteye bağlı olmadan çalıştığı için daha güvenli ve dirençlidir. Ayrıca, kullanıcılar sadece yetkilendirilmiş kişilerle kimlik bilgilerini paylaşabilir ve onlara bu bilgilerin ne şekilde kullanılacağını kontrol etme hakkına sahip olurlar.
- Dolandırıcılığın Azaltılması: KYC prosedürleri, kullanıcı kimliklerinin doğruluğunu kontrol ettiği için dolandırıcılık, kimlik hırsızlığı ve sahte hesapların oluşturulması gibi kötüye kullanımları engellemeye yardımcı olur. Bu, platformların daha güvenli hale gelmesini sağlar.
Blockchain’deki KYC Uygulamalarının Zorlukları
- Kişisel Verilerin Saklanması: KYC süreçlerinde kişisel verilerin toplanması, kullanıcıların gizliliğini ihlal etme riskini taşıyabilir. Bu nedenle, kullanıcı bilgileri dikkatlice saklanmalı ve sadece gerekli durumlarda paylaşılmalıdır. Veri koruma yasaları (örneğin GDPR) ile uyumlu olma zorunluluğu da bulunmaktadır.
- Teknolojik Zorluklar ve Yüksek Maliyetler: Blockchain tabanlı KYC sistemlerinin uygulanması, geleneksel KYC sistemlerine göre daha pahalı ve teknolojik açıdan karmaşık olabilir. Özellikle merkeziyetsiz KYC çözümleri, çeşitli zorluklarla karşılaşabilir, çünkü herkesin kimlik bilgilerini doğrulamak için karmaşık algoritmalar ve süreçler gerekebilir.
Blockchain tabanlı KYC sistemi, dijital varlıklar ve kripto para borsaları için büyük bir öneme sahiptir. Bu sistem, merkeziyetsiz bir yapıda çalışarak kullanıcıların kimliklerini güvenli bir şekilde doğrulamayı amaçlar ve yasa dışı faaliyetlerin önüne geçer. Ayrıca, blockchain teknolojisinin sunduğu şeffaflık, kullanıcı verilerinin güvenliğini sağlayarak, finansal sektördeki dolandırıcılık ve kara para aklama gibi suçların engellenmesine katkıda bulunur. KYC süreçlerinin etkili bir şekilde uygulanması, blockchain tabanlı platformların yasal düzenlemelere uyumlu olmasına ve kullanıcıların güvenli bir şekilde işlem yapmasına olanak tanır.
Kripto varlık dolandırıcılıklarında, şahısların kimlik tespiti en zorlu süreçlerden birini oluşturur. Kripto para birimleri, genellikle anonimlik sunduğundan, suçluların kimliklerinin tespiti daha karmaşık hale gelir. Ancak, dijital ortamda yapılan takip ve analizler, suçluların kimliklerinin belirlenmesinde yardımcı olabilir.
Kimlik Tespiti İçin Kullanılacak Diğer Yöntemler
- Cüzdan Adreslerinin İfşa Edilmesi: Kripto varlık cüzdanlarının kullanıcıları genellikle işlem yapmak için kimlik doğrulaması yapmazlar, ancak bazı durumlarda, cüzdan adresleri, diğer çevrim içi platformlarla bağlantılı olabilir. Örneğin, kripto borsalarında yapılan işlemler, genellikle kullanıcı kimlik bilgileriyle ilişkilendirilir. Bu borsaların sunduğu kayıtlar, suçluların kimliklerini tespit etmek için kullanılabilir.
- İnternet Üzerindeki İzlendiği İzler: Kripto varlıkların satın alındığı, satıldığı ve transfer edildiği yerler genellikle dijital ortamda izlenebilir. Çevrim içi forumlar, sosyal medya platformları, web siteleri ve darknet üzerindeki izler, dolandırıcılık faaliyetlerinde yer alan şahısların kimliklerinin belirlenmesinde yardımcı olabilir.
- IP Adresi İzleme: Kripto işlemleri anonim olsa da, işlemleri gerçekleştiren cihazlardan gönderilen IP adresleri kaydedilebilir. Bu IP adresleri, potansiyel suçluların fiziki yerlerini belirlemek ve kimliklerini ortaya çıkarmak için kullanılabilir. Ayrıca, bazı kripto varlık borsaları, kullanıcılarının IP adreslerini ve işlem kayıtlarını saklamakla yükümlüdür.
- Kişisel Kimlik Doğrulama: Kripto para borsaları ve dijital cüzdanlar, belirli durumlarda kullanıcılarının kimlik doğrulama işlemlerini gerçekleştirebilirler. Bu doğrulama, dolandırıcılık suçlarında ve şüpheli faaliyetlerde, suçluların kimlik tespitini kolaylaştırabilir.
Türk Ceza Kanunu’na (TCK) Göre Hukuki Durum
Türk Ceza Kanunu’nda, kripto varlık dolandırıcılıkları ve dijital suçlarla ilgili özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, kripto varlıklar üzerinden gerçekleştirilen suçlar, genellikle TCK’nın 157. maddesi (dolandırıcılık), TCK’nın 160. maddesi (haksız kazanç sağlama) ve TCK’nın 265. maddesi (sistemi engelleme) gibi maddelere dayanarak cezalandırılabilir.
- Dolandırıcılık (TCK 157): Kripto varlıklarla yapılan dolandırıcılık, mağdurların zarar görmesine neden olabilir. Bu durumda, dolandırıcılar, çeşitli yöntemlerle şahısları kandırarak kripto varlıkları ellerinden alabilirler. Bu tür bir eylem, dolandırıcılık suçunu oluşturur ve suçlu, mağdurun uğradığı zarar kadar ceza alabilir.
- Kara Para Aklama (TCK 282): Kripto varlıklar, anonimlik sağlaması nedeniyle kara para aklama faaliyetlerinde kullanılabilir. Bu durumda, suçluların transfer ettikleri fonlar izlenerek, kara para aklama suçları ortaya çıkarılabilir.
- CMK MADDE 128: CMK’nın 128. maddesi, şüpheli veya sanığa ait taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoyma hükümlerini düzenlemektedir. Bu madde, ilgili durumda tesis edilecek koruma tedbirlerine ilişkin ayrıntıları içerir.
Sonuç:
Kripto varlık cüzdan hesaplarının teknik analizi ve dijital takibi, bilişim savcıları için oldukça önemli ve karmaşık bir görevdir. Blockchain teknolojisi ve dijital takibin sağladığı araçlar sayesinde, kripto varlıkların izlenmesi ve dolandırıcılık gibi suçların tespiti mümkün olmaktadır. Bizler www.kriptohukukcu.com ekibi olarak bile teknik ekiplerimiz ile birlikte bu tür dosyaların dijital dedektifliğini yapabiliyoruz. Ayrıca, TCK hükümleri çerçevesinde bu suçların cezalandırılması için gerekli yasal altyapı bulunmaktadır. Ancak, kripto varlıkların sağladığı anonimlik ve gizlilik, suçluların tespit edilmesini zorlaştırmaktadır. Yine de dijital ortamda yapılan doğru analiz ve takip, suçluların kimliklerinin ortaya çıkarılması için önemli bir fırsat sunmaktadır.
www.kriptohukukcu.com – Hukuk Departmanı