2014 yılı, kripto varlık dünyasının henüz yeni yeni ses getirdiği bir yıl.. Bitcoin henüz birkaç yüz dolar değerindeyken piyasada yeni bir isim yankılanmaya başlamıştır. Yankıların sahibi ise OneCoin’e aittir. Bu yeni kripto varlık biriminin arkasında ise karizmatik ve etkileyici bir kadın olan Dr. Ruja Ignatova vardır. Kendisini “Kripto Kraliçesi” olarak tanıtan 36 yaşındaki bu iş kadını; Oxford mezunu, başarılı bir finans uzmanı ve çok uluslu şirketlerde deneyimi olan biri olarak kendisini tanıtmıştır. Kripto sektöründeki sloganı da “İki yıl içinde kimse bitcoinden bahsetmeyecek” şeklindeydi.
Ruja Ignatova, OneCoin’i “Bitcoin’in katili” olarak lanse ederek büyük bir vizyonun temsilcisi gibi görünmeyi başarmıştır. İddialarına göre OneCoin, merkeziyetsiz, güvenli ve geleceğin küresel varlık birimi olacağı şeklindedir. Bu cazip anlatım ise Pakistan’dan Brezilya’ya, Kanada’dan Filistin’e kadar dünyanın dört bir yanındaki binlerce yatırımcının hayallerini süslemiş ve onları cezbetmiştir. 2014 ile 2017 yılları arasında OneCoin’e yaklaşık 4 milyar euro yatırım aktarılmıştır. Yatırımcılar; Ruja’nın göz kamaştıran sunumlarından, Wembley Arena’daki kalabalık etkinliklerden ve lüks yatında düzenlediği şatafatlı partilerden derinden etkilenmiştir. Ancak bu ışıltılı sahne ne yazık ki gerçekte devasa bir dolandırıcılığı örten bir perdenin ön yüzünden ibarettir. Zira arka planda hiçbir gerçek blockchain altyapısı bulunmayan ve tamamen aldatmacaya dayalı bir saadet zinciri sistemi işlemektedir. OneCoin sistemi aslında klasik bir saadet zinciri mantığıyla işlemekteydi. Yeni gelen yatırımcıların paraları daha önce sisteme katılanlara kâr payı gibi gösterilerek ödenmekte bu sayede de yapı bir süre canlı tutulmaktaydı. Yatırımcılar ellerindeki OneCoin’leri gerçek para birimlerine çevirmek istediklerinde ise sürekli oyalama, teknik aksaklık gerekçeleri ve ertelemelerle karşılaşmaktalardı. Bu durum ise içeride kilitli kalan milyarlarca euro’luk bir balon yaratırken aynı zamanda dolandırıcılığın boyutlarını da her geçen gün büyütmekteydi.
Ruja, bu illüzyonu sürdürebilmek amacıyla her detayı düşünmüştü. Sahte teknik dokümanlar, profesyonel görünümlü web siteleri ve sosyal medya kampanyalarıyla OneCoin’i meşru bir proje gibi göstermekteydi. Ancak 2017 yılına gelindiğinde artık çatlaklar görünmeye başladı. Yatırımcılar paralarını çekemediği gibi proje bazında sıkça cevapsız sorular ile karşı karşıya kalıyorlardı. Bu durumların artmasıyla birlikte Ruja’nın büyük bir etkinlik için Portekiz’e gideceği duyurmuştu; ancak o bahsedilen etkinliğe kendisi asla katılmayarak 2017 yılının Ekim ayında “Kripto Kraliçesi” olarak anılan Ruja bir anda ortadan kayboldu. O tarihten bu yana Interpol, FBI ve Europol gibi uluslararası kolluk kuvvetleri tarafından aranmaktadır. 2022 yılında FBI, Ruja Ignatova’yı “En Çok Aranan 10 Kaçak” listesine aldı ve yakalanmasına yardımcı olacak bilgi karşılığında 250.000 dolar ödül koydu. Ruja Ignatova ise maalesef ki hâlâ kayıp.. Hayatta mı, yoksa ortadan mı kaldırıldı bilinmiyor. Bazı teorilere göre kimliğini gizlemek amacıyla plastik cerrahi geçirmiş olabileceği ya da bir organize suç örgütüyle iş birliği içinde olduğu öne sürülmektedir. Ruja’nın kayboluşu ise OneCoin’in çöküşünü hızlandırdı. OneCoin skandalı, kripto varlık dünyasının en büyük dolandırıcılıklarından biri olarak tarihe geçti. Yaklaşık 4 milyar euro’luk vurgun, sadece maddi kayıplarla değil; aynı zamanda insanların güvenini sarsmasıyla kripto ekosisteminde de derin izler bıraktı.
OneCoin vakası, kripto varlık dünyasında bilinçli yatırımcının ne kadar dikkatli olması gerektiğini aslında bizlere göstermektedir. Bu tür dolandırıcılıklardan korunmak amacıyla yatırımcılar; projelere yatırım yapmadan önce detaylı araştırma yapmalı, teknik belgeleri, ekip bilgilerini ve blockchain altyapısını incelemelidirler Garantili kâr vaatleri, yatırımcının temkinli yaklaşması gereken bir uyarı işareti olmalıdır; zira finansal piyasalarda kesin kazanç vaat edilememektedir. Kişisel veriler, özellikle cüzdan anahtarları titizlikle korunmalıdır. Zira dolandırıcılar bu bilgileri ele geçirmek için her yolu denemektedir. Ayrıca sosyal medya ya da e-posta yoluyla ulaştırılan yatırım fırsatları mutlaka doğrulanmalı ve özellikle ünlü isimlerin veya markaların kullanıldığı içeriklere karşı dikkatli olunmalıdır.
www.kriptohukukcu.com Kurucu Avukatı
Av. Betül AKÇA
