El Salvador’un kripto para dünyasında yaşattığı ilkler sayesinde El Salvador kripto para dünyasında yol gösterici bir rol üstlendiğini rahatlıkla bildirebiliriz. Bu ifadeyi rahatlıkla bildirebilmemizdeki sebep ise tam olarak El Salvador, Orta Amerika’da yer alan yalnızca yaklaşık 6,9 milyonluk nüfusa sahip bir ülke iken; kendinden kat kat fazla nüfusa sahip dünyaya ve de işlem hacminin gün geçtikçe katlanarak artan kripto dünyasına ilkleri yaşatan, ilham veren, yeni bir dönemin temsilcisi olma rolü üstlenen bir ülke olmasından kaynaklıdır. Bu süreç özellikle 2021 yılında Bitcoin’i yasal para birimi olarak kabul etmesi ile başlamıştır. Aldıkları bu karar, diğer ülkelerde de benzer adımlarının atılmasına ilham verdi ki Orta Afrika Cumhuriyeti, El Salvador’dan sonra Bitcoin’i resmi para birimi olarak tanıyan ikinci ülke oldu. El Salvador, kripto varlıklara olan bakış açıları sayesinde kripto para birimlerinin gün geçtikçe daha fazla benimsenmesine ve diğer ülkelerce kabul görmesini sağlamıştır diyebiliriz.
Kripto Dünyasında Yeni Bir Dönemin Temsilcisi Olan El Salvador İçin Süreç Peki Nasıl Başladı?
El Salvador’un Başkanı Nayib Bukele, ülkenin coğrafik olarak sismik tehlike altında olduklarını ve geleneksel bankacılık sistemlerine erişimde sınırlamalar yaşadıklarını belirterek, Bitcoin’in finansal değerlere dahil edilmesi ve uluslararası işlemlerde kullanılması ile birlikte etkin bir çözüme erişilebileceklerini savundu. Bununla birlikte, El Salvador’un kripto para birimlerini benimseme ve teşvik etme adımları takdir edersiniz ki her kesimce olağan karşılanmayarak tartışmalara da neden oldu ve bu konuda ciddi farklı görüşler doğmasına sebebiyet verdi. Bazıları, El Salvador’un Dünya Para Fonu’ndan (IMF) 1 milyar dolar kredi talebinde bulunduğunu, IMF’nin kripto varlıklara karşı mesafeli yaklaşımı hatırlatılarak atılan adımın finansal işlemleri ve sistemi olumsuz etkileyebileceğini, Bitcoin’in yatırım olarak kullanıldığında doğası gereği hızlı değişkenlik arz etmesi ve ödeme yöntemi olarak kullanıldığında yüksek işlem ücretlerine sebep olması, yolsuzluk, kara para aklamanın artırabileceğini, bazılarınca da düzenleyici kurumların bağımsızlığıyla ilgili ise endişeler yaratabileceğine yönelik görüş ve eleştiriler mevcuttur.
Bukele’ye göre ise bu yasa ile banka hesabı olmayan Salvadorluların yaklaşık %70’ini hedef aldıklarını ve onlarında katılımlarını sağlayabileceği bir düzene teşvik ettiklerini ve ayrıca Bukele, mevcut hizmetlerden alınan havale ücretlerini de azaltacaklarını bildirmişti. Bukele, daha yasa tasarı hazırlığındayken ödeme için Lightning Network’ü kullanan bir finansal hizmet şirketi olan Strike CEO’su Jack Mallers ile işbirliği yaptığı bilinmektedir. İşbuYasa ise 9 Haziran 2021 tarihinde Yasama Meclisi tarafından 84 üzerinden 62 oy çokluğu ile kabul edildi. Bitcoin, yasanın resmi gazetede yayımlanmasından 90 gün sonra da 7 Eylül 2021 tarihinde yasal ödeme aracı haline geldiği bilinmektedir.
Bitcoin Yasasının kabul edilmesinden çok değil tam bir ay sonra, El Salvadorluların geleneksel banka hesaplarından daha fazla Bitcoin cüzdanı olduğu, en popüler bitcoin cüzdanı olan ve hükümetin resmi sponsorluğundaki Chivo cüzdanın üç milyon kişi tarafından indirildiği görülmüştür. Bu sayı ise “nüfusun yüzde 46’sına tekabül ettiği bilinmektedir. Hükümetçe Chivo cüzdanının kullanımının teşviki ise her El Salvadorlu’nun hesabına yatırılan 30 ABD Doları başlangıç parası ile gerçekleştirilmiştir. Buna ek olarak, ülkedeki en büyük benzin istasyonlarının çoğu Chivo uygulaması aracılığıyla ödeme yapanlara benzinde galon başına 20 sent indirimi sunmuştur.
Görülen şu ki Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) eleştirileri, Bitcoin’in hızlı değişkenliğinden korkan vatandaşların direnişi, taban tabana zıt farklı görüşler ve kırılması zor görülen önyargılara rağmen; El Salvador’un kripto para birimlerine olan ilgisi ve kripto birimlerini benimsemesi diğer ülkelerin de benzer adımları atmasında ve onlara da ilham kaynağı olmasında hiçbir şekilde engel teşkil etmediği görülmektedir ki El Salvador, 17 Kasım 2022’den bu yana her gün 1 BTC satın alarak ülke hazinesinin değerlenmesini kripto varlıklar üzerinden olmasını tercih ettiğini de bildirmek isteriz. Bu stratejiye ise kendileri “İLK BİTCOİN KUMBARASI” adını vermektedirler. Haricen Dünyadaki itibari para birimlerinin gücünün BTC satın almaya yettiği sürece ise BTC biriktirmeye devam edeceklerini de açıklamışlardır.
Bitcoin’i yasal para birimi kabul etmesinin yanı sıra El Salvador, ülkenin volkanik enerjisini kullanarak Bitcoin madenciliğini destekleyen yasalar da çıkarmıştır. Bu adımlar, El Salvador’un kripto para dünyasında gerçekten öncü bir rol üstlendiğini gösterir niteliktedir. İlk yanardağ tahvillerinin ihracıyla ise ülke “Yeni Bir Para Devrimi”nin önünü açmayı hedeflemiştir. Daha doğru bir şekilde ifade etmek gerekirse Volcano Token olarak tanımlanan Volcano Bond aktif hale getirilmeye çalışılmıştır. Bu dijital token ise bu küçük Orta Amerika ülkesinin devlet borcunu ödemek için sermaye toplamasına, fonları Bitcoin madenciliği altyapısının oluşturulmasına ve Bitcoin City” inşaatını finanse etmeye yönlendirmesine yardımcı olabilmesi amacıyla üretilmiş dijital bir token olarak tanıtılmıştır.
Öncülüklere devam ederek El Salvador Kongresi, ülkenin dünyanın ilk egemen blockchain tahvili yoluyla fon toplamasına izin veren bir dijital menkul kıymetler yasasını da onayladı. Mevzuatta, “Bu kanunun amacı, halka arz tekliflerinde kullanılan dijital varlıkların herhangi bir unvanına transfer işlemleri için hukuki kesinlik sağlayan yasal çerçeveyi oluşturmaktır” ifadesine yer veriliyor. Mevzuat, Bitcoin dışındaki dijital varlıkların yasal statüsüne ilişkin kafa karışıklığının ve belirsizliğin azaltılmasına yardımcı olacak ve işletmelerin yasalara uymasını kolaylaştıracak ve bu alanda faaliyet gösteren işletmeler için de eşit şartlar oluşturacak düzenleyici bir çerçeve diyebiliriz.
Yeni dijital varlık düzenleme çerçevesi kapsamında bir Bitcoin Fon Yönetim Ajansı da kurulacağı ve bu kurum, ülke ve kurumları tarafından ihraç edilen dijital varlıkların halka arzında gözetim ve yönetim sağlayacakları bildirilmiştir. Ulusal Bitcoin Ofisi (ONBTC) resmi bir hükümet ofisi olarak ülkenin planlanan Bitcoin projelerini denetlemekte ve yürütmekte görevini üstlenmektedir. Ek olarak; ONBTC, Bitcoin politikasını geliştirme ve tavsiyelerde bulunma hususunda uluslararası olarak diğer ülkeler ile işbirliği görevini üstlenmekte olduğunu da bildirmek isteriz. Bu şekildeki komisyon, ajans, ofis gibi bağımsız oluşumlara önem vermelerindeki saik ise El Salvador’daki dijital varlık alıcılarının ve ihraççılarının haklarının korunmasından sorumluluk bilincinde olmaları harici dolandırıcıların ülkede faaliyet göstermesini engellemektir.
Çok yakın vakitte de El Salvador Kongresi, hükümetin sosyal ve ekonomik kalkınma programlarına Bitcoin bağışı yapan yabancılara hızlandırılmış vatandaşlık veren göç yasasını kabul ettiklerini bildirdi. Bu yasa ile yabancı Bitcoin yatırımcılarına vatandaşlık vereceklerini bildirmiş oldular.
El Salvador; bu şekildeki kripto dostu mevzuatları, küresel Bitcoin ekonomisi için lider bir finans merkezi olma vizyonu, öncülüklere devam eden bakış açısı ilse tüm ülkelere ilham kaynağı olmuş ve olmaya da devam etmektedir. Yeniliklere açık olmak, teknolojiye uyum sağlamak son derece önemli olduğunu ve hususun tüm önyargılara rağmen, denenmemişliği deneyerek kontrollü bir şekilde kanunlara ve düzenlemelere yansıtabileceğini biz ve diğer ülkelere de göstermiş oldular. Zira bu husus adaletin sağlanması, işletmelerin ve bireylerin haklarının korunması ve de toplumun genel refahının artırılması, kripto varlıkların yasallaşması açısından kritik öneme sahip olduğunu düşünenlerdeniz.
Avukat Betül AKÇA
