Özet
Türkiye, kripto para birimleri ve özellikle Bitcoin (BTC) pazarında küresel ölçekte dikkat çekici bir konuma sahiptir. Ekonomik belirsizlikler, yüksek enflasyon ve geleneksel finansal sistemlere duyulan güvensizlik, Türk yatırımcıların Bitcoin’e olan ilgisini artırmıştır. Bu makale, Türkiye’nin küresel Bitcoin pazarındaki yerini, zincir üstü (on-chain) veriler, istatistiki analizler ve güncel raporlar ışığında incelemektedir. Chainalysis’in 2024 Küresel Kripto Para Benimsenmesi Endeksi’ne göre, Türkiye, Ortadoğu ve Kuzey Afrika (MENA) bölgesinin en büyük kripto pazarı olup küresel sıralamada yedinci sıradadır. Makale, Türkiye’nin Bitcoin pazarındaki rolünü, yerel borsaların katkısını, yatırımcı davranışlarını ve düzenleyici gelişmeleri ele alarak değerlendiriyor.
Giriş
Bitcoin, 2008 küresel finans krizinin ardından Satoshi Nakamoto tarafından tanıtılan merkeziyetsiz bir dijital para birimi olarak, küresel finansal sistemde devrim yaratmıştır. Türkiye, ekonomik dalgalanmalar ve yüksek enflasyon oranları nedeniyle kripto paralara olan ilginin hızla arttığı ülkelerden biridir. Chainalysis’in 2024 raporuna göre, Türkiye, Temmuz 2023 – Haziran 2024 döneminde 136,8 milyar USD’lik kripto para işlem hacmiyle küresel Bitcoin ve kripto pazarında önemli bir aktördür. Bu makale, Türkiye’nin Bitcoin pazarındaki yerini, istatistiki veriler ve güncel kaynaklarla analiz ederek, ülkenin bu alandaki dinamiklerini ve küresel etkisini ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Yöntem
Analiz, Chainalysis, CoinMarketCap, Statista ve yerel borsalardan (örn. BtcTurk, Paribu) elde edilen verilere dayanmaktadır. Türkiye’nin Bitcoin pazarındaki yeri, işlem hacmi, kullanıcı sayısı, stabilcoin adaptasyonu ve küresel sıralama gibi metrikler üzerinden değerlendirilmiştir. İstatistiki analiz için, Türkiye’nin gayrisafi yurtiçi hasılaya (GSYİH) oranla kripto işlem hacmi ve diğer ülkelerle karşılaştırmalı veriler kullanılmıştır. Veriler, 2023 Temmuz – 2025 Mayıs dönemini kapsamaktadır.
Türkiye’nin Bitcoin Pazarındaki Konumu
İşlem Hacmi ve Küresel Sıralama
Chainalysis’in 2024 Küresel Kripto Para Benimsenmesi Endeksi, Türkiye’nin MENA bölgesinin en büyük kripto pazarı olduğunu ve küresel sıralamada yedinci sırada yer aldığını belirtmektedir. Temmuz 2023 – Haziran 2024 arasında Türkiye’de 136,8 milyar USD’lik kripto para işlemi gerçekleşmiştir. Bu, Türkiye’nin küresel Bitcoin pazarında önemli bir paya sahip olduğunu göstermektedir. ICO Analytics’in 2020 verilerine göre, Türkiye, küresel kripto para işlem trafiğinin %2,14’üne sahipken, bu oran 2024’te artarak ülkenin sıralamada yükselişini desteklemiştir.
Stabilcoin Adaptasyonu
Türkiye, stabilcoin ticaret hacminde küresel lider konumdadır. Chainalysis’e göre, Türkiye’nin stabilcoin işlem hacmi, GSYİH’nin %4’üne eşittir ve Mart 2024’te yalnızca stabilcoin alımları 6 milyar USD’yi bulmuştur. Bu, Türk yatırımcıların Bitcoin’in yanı sıra stabilcoinlere olan ilgisinin, ekonomik belirsizlikler ve TL’deki değer kaybı nedeniyle arttığını göstermektedir. Stabilcoinler, Bitcoin’e kıyasla daha az volatil olmaları nedeniyle güvenli bir değer saklama aracı olarak tercih edilmektedir.
Yerel Borsaların Rolü
Türkiye’deki yerel kripto para borsaları (örn. BtcTurk, Paribu, Icrypex), küresel Bitcoin pazarındaki büyümeye önemli katkılar sağlamaktadır. BtcTurk’ün 2020 itibarıyla 750 bin, Paribu’nun ise 550 bin kullanıcısı bulunurken, bu sayılar 2024’te milyonları aşmıştır. Ancak, 2017’de Webrazzi’nin belirttiği üzere, Türk borsalarının işlem hacmi (2,6 milyon USD), küresel pazarın yalnızca %0,28’ini oluşturuyordu. 2024’te bu oran artmış olsa da, Türk yatırımcıların büyük bir kısmı Binance gibi küresel borsaları tercih etmektedir. Yerel borsalar, kullanıcı dostu arayüzler ve TL ile işlem kolaylığı sunarak pazarı büyütmektedir.
Yatırımcı Profili ve Davranışları
Statista’nın 2020 raporuna göre, Türkiye’de kripto para kullanan veya kullanmış olanların oranı %18’dir, ancak yerel borsaların verileri bu rakamın abartılı olduğunu ve gerçek kullanıcı sayısının 1-2 milyon civarında olduğunu göstermektedir. Türk yatırımcılar arasında Y kuşağı (%68,7), yüksek eğitimli bireyler (%87,3 lise veya üniversite mezunu) ve ücretli çalışanlar (%75,3) kripto para işlemlerinde öne çıkmaktadır. Yatırımcıların Bitcoin’i tercih etme nedenleri arasında teknolojiye dayalı olması (%48,3), merak (%47) ve yüksek getiri beklentisi (%24) yer almaktadır.
Düzenleyici Gelişmeler
Türkiye’de kripto para piyasası, 2021’deki Thodex dolandırıcılığı gibi olaylar nedeniyle düzenleyici baskılara maruz kalmıştır. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), kripto varlık hizmet sağlayıcılarını düzenleme çalışmalarını sürdürmekte olup, 2024’te 76 borsa regülasyonlara uyum taahhüdünde bulunmuştur. Gate.TR CEO’su Kafkas Sönmez, Türkiye’nin regülatif düzlemdeki momentumunun kripto adaptasyonunu artırdığını belirtmiştir. Bu düzenlemeler, piyasanın güvenilirliğini artırarak Türkiye’nin küresel Bitcoin pazarındaki konumunu güçlendirebilir.
Tartışma
Türkiye’nin Bitcoin pazarındaki yeri, ekonomik koşullar ve yatırımcı davranışlarıyla şekillenmektedir. Yüksek enflasyon ve TL’deki değer kaybı, Bitcoin ve stabilcoinleri cazip bir alternatif haline getirmiştir. Ancak, kripto piyasasının geleneksel finansal piyasalarla entegrasyonunun zayıf olması, yatırımcılar için riskleri artırmaktadır. Mehmet Yiğit ve Asena Gizem Yiğit’in 2021 çalışması, Bitcoin fiyatlarının BİST100, altın ve USD kuruyla uzun vadeli bir ilişkisi olmadığını göstermiştir. Bu, Türkiye’deki kripto piyasasının kendi dinamiklerine göre hareket ettiğini ve öngörülebilir bir göstergeden yoksun olduğunu ortaya koymaktadır.
Yerel borsaların küresel pazardaki payı sınırlı kalsa da, Gate.TR gibi platformların regülasyonlara uyum çabaları, Türkiye’nin pazar liderliğini güçlendirebilir. Ayrıca, Bitcoin’in küresel olaylara duyarlılığı (örn. Japonya’daki liderlik değişiminin fiyatlarda %2 düşüşe yol açması) Türkiye’deki yatırımcıları da etkilemektedir. Gelecekte, düzenleyici çerçevelerin şeffaflığı ve teknolojik altyapı yatırımları, Türkiye’nin küresel Bitcoin pazarındaki rolünü daha da artırabilir.
Sonuç
Türkiye, küresel Bitcoin pazarında MENA bölgesinin lideri ve dünyanın yedinci büyük pazarı olarak öne çıkmaktadır. Yüksek işlem hacmi, stabilcoin adaptasyonu ve yerel borsaların katkıları, ülkenin bu alandaki gücünü göstermektedir. Ancak, düzenleyici belirsizlikler, piyasanın geleneksel finansla entegrasyon eksikliği ve küresel borsalara bağımlılık, Türkiye’nin potansiyelini tam anlamıyla gerçekleştirmesini sınırlayabilir. Akademik çalışmalar ve düzenleyici politikalar, şeffaflığı artırarak ve yatırımcıları koruyarak Türkiye’nin küresel Bitcoin pazarındaki yerini sağlamlaştırmalıdır. Yatırımcılar, zincir üstü veri platformlarını kullanarak piyasa dinamiklerini izlemeli ve risk yönetimi stratejileri geliştirmelidir.
Siber Güvenlik Uzmanı – Halil AYDEMİR
Kaynakça
- Chainalysis. (2024). Küresel Kripto Para Benimsenmesi Endeksi 2024. https://www.chainalysis.com[](https://www.adanagundem.com.tr/turkiye-mena-bolgesinin-en-buyuk-kripto-pazari-oldu/amp/)
- Cointelegraph. (2020). Araştırma: Türkiye’nin Bitcoin Gerçekleri Ortaya Çıktı. https://tr.cointelegraph.com[](https://tr.cointelegraph.com/news/new-survey-reveals-turkeys-real-bitcoin-adoption)
- Cointelegraph. (2020). Türkiye Kaçıncı Sırada? İşte En Fazla Kripto Para İşlemi Yapan Ülkeler. https://tr.cointelegraph.com[](https://tr.cointelegraph.com/news/one-fiftieth-of-online-crypto-traffic-comes-from-turkey)
- Paratic. (2023). En İyi Türk Bitcoin Borsalarının Listesi. https://paratic.com[](https://paratic.com/en-iyi-turk-bitcoin-borsalari/)
- Webrazzi. (2017). Yerli Kripto Para Borsaları Küresel Pazarın Neresinde? https://webrazzi.com[](https://webrazzi.com/2017/07/27/yerli-bitcoin-borsasi/)
- Yiğit, M., & Yiğit, A. G. (2021). Kripto Para Piyasasının Türkiye’de Geleneksel Finansal Piyasalarıyla Entegrasyonu. Journal of Academic Value Studies (JAVStudies).
