1-Kripto varlık hizmet sağlayıcıların kurulabilmesi ve faaliyetlerine başlayabilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan (SPK) izin alınması gerekecek. Ayrıca, bu hizmet sağlayıcıların kuruluş ve faaliyete başlama süreçlerinde TÜBİTAK’ın belirleyeceği bilgi sistemleri ve teknolojik altyapı kriterlerine uygunluk aranacak. Yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliğiyle ilgili usul ve esaslar da SPK tarafından belirlenecek.
2-Fiyatlar nasıl oluşacak?
Platformlarda fiyatlar serbestçe belirlenecek olup, işlemlerin güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak amacıyla emir ve işlem esaslarını platformlar belirleyecek, gerekli gözetim sistemlerini kuracak ve önleyici tedbirleri alacaklardır. Bu tedbirler ise SPK ve TÜBİTAK tarafından denetlenecektir.
3-Yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği konusunda kanundaki düzenlemeler nelerdir?
Yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği konusunda ilke ve esasların ikincil düzenlemede belirlemesi öngörülmekte olup, bu konuda SPK’ya yetki verilmiştir.
4-Gerekli yükümlülüklerin yerine getirilememesinden kim sorumlu olacak?
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, hukuka aykırı faaliyetleri nedeniyle ortaya çıkan zararlar ve bilişim sistemlerindeki sorunlardan sorumlu olacaklardır. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının bilişim sistemlerinin işletilmesi, her türlü siber saldırı, bilgi güvenliği ihlalleri gibi fiillerden veya personelin her türlü davranışından kaynaklanan sorumlulukları 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 71 hükmü uyarınca bir kusursuz sorumluluk hali olan tehlike sorumluluğu kapsamında sorumlu olacakları düzenlenmiştir. Maddenin beşinci fıkrası ile yapılacak düzenlemelere aykırı davranışlarda, klasik anlamda sermaye piyasaları düzenlemelerine uygun olarak ise idari para cezası tesisi öngörülmüştür
5-Kripto varlıklara el konulabilecek mi?
Müşteri hesapları, yatırım kuruluşları tarafından kredi teminatı olarak gösterilemez, bu hesaplar üzerinde yatırım kuruluşu lehine blokaj, rehin ve benzeri takyidat tesis edilemez. Bankaların bu kapsamdaki sorumluluğu yatırım kuruluşlarınca yapılan bildirimler ile sınırlıdır.
Hesaplarda bakiyesi yer alan müşterilerle ilgili tedbir, haciz ve benzeri her türlü idari ve adli talepler münhasıran ilgili yatırım kuruluşuna bildirilip ve yatırım kuruluşu tarafından yerine getirilecektir. Bu varlıklar bilişim sistemleri vasıtasıyla sorgulanarak elektronik ortamda haczinin icra iflas kanununun ilgili maddesince tatbik edilecektir. Müşterilere ait nakit ve kripto varlıklara adli makamlarca el konulması halinde ise el konulan varlıkların kurulca yetkilendirilmiş saklama hizmeti sağlayan kuruluşlar nezdinde oluşturulan cüzdanlarda muhafazası için gerekli tüm işlemler adli makamlarda tesis edilecektir.
Ayrıca yatırım kuruluşlarınca müşteri nakitleri için bankalar nezdinde açılan hesaplar banka muhasebesinde ayrı bir hesapta izlenecek, bankalar yatırım kuruluşu müşteri nakitlerinin kaydedildiği hesaplara ilişkin olarak kurulca belirlenen şekilde ve sıklıkta kurula bildirim yapmak zorunda olacak ve bu yükümlülükler Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından kurula tahsis edilen bir sistem yoluyla yerine getirilecektir.
6-İzinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetinde hangi cezalar verilecek?
İzinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetinde bulunan kişiler, 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılacak olup, zimmet suçu işleyen hizmet sağlayıcıları ise kanuna göre daha ağır cezalarla karşılaşacağı görülmektedir. Suçun alt sınırının 3 yıl olarak belirlenmesi ise sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesinin önüne geçilmesi amaçlı olduğunu düşünüyoruz. Bu şekilde caydırıcılığın artacağı öngörülmek istenmiştir.
7-Kripto varlık platformlarından vergi ya da hizmet bedeli alınacak mı?
Düzenlemeyle birlikte vergilendirme getirilmezken, platformlardan her yıl hizmet bedeli olarak gelirlerinin yüzde biri SPK ve yüzde bir de TÜBİTAK bütçesine ödeneceği bildirilmiştir. SPK ve TÜBİTAK bütçesine gelir kaydedilmesi uygulaması 2024 gelirleri üzerinden 2025 yılında uygulamaya başlayacaktır. İkincil düzenlemeler kanunun yürürlük tarihinden itibaren 6 ay içinde çıkarılacaktır.
8-Kanunun yürürlüğe girmesi halinde kripto varlık hizmet sağlayıcılar neler yapacak?
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde, mevcut kripto varlık hizmet sağlayıcıları Kurul’a başvuruda bulunarak faaliyet izni almak veyahut müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratmadan faaliyetlerini sonlandırmak amacıyla tasfiye kararı almak zorunda olacaklardır. Yurt dışında yerleşik hizmet sağlayıcılar ise Türkiye’deki faaliyetlerini üç ay içinde sonlandırma durumları mevzu bahistir.
9-Kitle fonlama platformları ve Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarının Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’ne üye olması zorunlu mu?
Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’ne üye olan kuruluşlar arasına kitle fonlama platformları ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları eklenmiştir. Türkiye Sermaye Piyasaları Birliğine üye olmaları zorunlu tutulması ile bir meslek kuruluşu bünyesinde temsil edilmeleri ve böylelikle sektörle tek bir ortak nokta üzerinde iletişim kurulması hedeflenildiği görülmektedir.
10-İnternet aracılığıyla yapılan yayınlarda erişim engeli mümkün müdür?
İnternet aracılığıyla yapılan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine SPK tarafından karar verileceği ve kararın uygulanmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne gönderileceği hükme bağlanmaktadır. Kurulun tüm kararlarına karşı
İdari yargı yolu açık olduğundan, erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararlarına karşı da yargı yolu açıktır.
11-Kripto varlık hizmet sağlayıcıları denetlenecek mi?
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının denetimi yüksek standartlara bağlanmaktadır. Hüküm kapsamında mali ve bilgi sistemleri bağımsız denetimlerinin SPK tarafından ilan edilen listede yer alan bağımsız denetim kuruluşlarınca yapılacağı belirtilmektedir. Kripto varlık hizmet sağlayıcıların hukuka aykırı faaliyetleri neticesinde yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde sorumlu oldukları ve haricen platform yönetim kurulu üyelerinin de kusurlarına ve durumun gereklerine göre sorumlu tutulacakları ve şahsi sorumluluk kapsamında zimmet hükümlerine tabii olacakları bildirilmektedir.
12-Kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerinden kaynaklı alınacak olası tedbirler nelerdir?
Kurul, kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerinden kaynaklanan nakit ödeme ve kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getiremediği veya kısa sürede yerine getiremeyeceği ya da bunlardan bağımsız olarak mali yapılarının ciddi surette zayıflamakta olduğu ya da mali durumunun taahhütlerini karşılayamayacak kadar zayıflamış olduğunun tespiti hâlinde, üç ayı geçmemek üzere verilecek uygun süre içinde mali yapılarının güçlendirilmesini istemeye ya da herhangi bir süre vermeksizin doğrudan kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerini geçici olarak durdurmaya; faaliyet yetkilerini kaldırmaya; sorumluluğu tespit edilen yöneticilerin ve çalışanların imza yetkilerini sınırlamaya veya kaldırmaya yetkilidir.
Avukat – Betül AKÇA
www.kriptohukukcu.com
