Özet:

Kripto varlıklar; blokzincir teknolojisinin şeffaf ve merkeziyetsiz yapısıyla finansal işlemlerde devrim yaratırken, dolandırıcılık ve siber suçlar için yeni fırsatlar sunmaktadır. Bu makale, kripto varlık dolandırıcılıklarında şüphelilerin tespitinde blokzincir sisteminin forensic analiz potansiyelini akademik bir perspektiften incelemektedir. Güncel istatistikler, bilimsel literatür ve düzenleyici gelişmeler ışığında blokzincir tabanlı izleme araçları, adres kümeleme teknikleri, KYC/AML entegrasyonları ve hukuki süreçler analiz edilmektedir. Türkiye’nin yüksek kripto işlem hacmi ve 2024 Sermaye Piyasası Kanunu değişiklikleri bu alanda etkili çözümlerin gerekliliğini vurgulamaktadır. www.kriptohukukcu.com olarak alanında uzman kripto teknik, siber güvenlik ve hukuki danışmanlık rolleri bulunan ekiplerimiz ile kripto varlık dolandırıcılıklarında şüphelilere ulaşılabileceğini rahatlıkla söyleyebiliyoruz.

1. Giriş

Kripto varlıklar; 2008’de Bitcoin’in ortaya çıkışından bu yana küresel finansal sistemde önemli bir yer edinmiştir. 2025 itibarıyla kripto piyasasının değeri 2,3 trilyon ABD dolarına ulaşmış, Türkiye ise 170 milyar dolarlık işlem hacmiyle küresel sıralamada dördüncü olmuştur (Chainalysis, 2024). Ancak, bu büyüme dolandırıcılık ve siber suçları artırmıştır. 2023’te kripto dolandırıcılıkları küresel olarak 20,6 milyar dolar kayba yol açmış ve bu rakam 2021’e kıyasla 2,5 kat artış göstermiştir (EY, 2024). Blokzincir teknolojisi işlemlerin şeffaf ve değiştirilemez bir kaydını tutarken anonimlik ve merkeziyetsizlik ise dolandırıcıların izlenmesini zorlaştırmaktadır. Bu makale, blokzincir sisteminin forensic analiz araçlarıyla şüphelilerin nasıl tespit edilebileceğini, hukuki ve teknik zorlukları ile birlikte çözüm önerilerini de ele alır.

2. Blokzincir Teknolojisi ve Şüpheli Tespitinde Kullanımı

2.1 Blokzincir’in Temel Özellikleri

Blokzincir, dağıtık bir defter teknolojisi olarak işlemlerin kronolojik ve şifrelenmiş bir kaydını tutar. Her işlem bir bloğa kaydedilir ve önceki bloklarla zincirlenir. Böylece değiştirilmesi neredeyse imkânsızdır (Nofer ve diğerleri, 2017). İşlemler, cüzdan adresleri aracılığıyla gerçekleştirilir. Ancak bu adresler genellikle gerçek kimliklerle bağlantılı değildir bu da anonimlik sağlar. Şen (2021), blokzincirin bu özelliğinin dolandırıcılık tespitinde hem avantaj hem de zorluk yarattığını belirtir.

2.2 Blokzincir Tabanlı Forensic Analiz

Blokzincir, dolandırıcılık soruşturmalarında forensic analiz için benzersiz bir veri kaynağı sunar. İşlemlerin şeffaflığı cüzdan adresleri arasındaki transferlerin izlenmesini mümkün kılar. Örneğin; Ethereum ağında Etherscan, Bitcoin ağında ise Blockchain.com gibi araçlar cüzdan hareketlerini gerçek zamanlı olarak analiz eder. Chainalysis (2024) verilerine göre 2023’te dolandırıcılıkla bağlantılı cüzdanların %60’ı blokzincir analizleriyle tespit edilmiştir. Bu araçlar aşağıdaki yöntemlerle şüpheli tespiti sağlar:

• Adres Kümeleme (Clustering): Aynı kişiye veya gruba ait birden fazla cüzdan adresini ilişkilendirmek için kullanılır. Örneğin; bir dolandırıcı birden fazla adrese para transferi yaparsa bu adreslerin ortak davranışları (örneğin; aynı borsaya transfer) kümelenir.
• İşlem Grafiği Analizi: Transfer zincirlerini görselleştirerek dolandırıcılık ağlarını ortaya çıkarır. Örneğin; bir rug pull olayında fonların sahte projeden merkezi bir borsaya aktarılması izlenebilir.
• Heuristik Analiz: Bilinen dolandırıcılık modellerini (örneğin; yüksek hacimli hızlı transferler) tanımlar.

3. Yaygın Dolandırıcılık Türleri ve Blokzincir Tespit Yöntemleri

3.1 Kimlik Avı (Phishing) ve Sahte Platformlar

Kimlik avı saldırıları, sahte web siteleri veya e-postalar aracılığıyla kullanıcıların cüzdan anahtarlarını çalar. Kaspersky (2024) raporuna göre 2023’te kripto dolandırıcılıklarının %40’ı kimlik avından kaynaklanmıştır. Blokzincir analizi çalınan fonların transfer edildiği cüzdan adreslerini izleyerek şüphelileri tespit edebilir. Örneğin; Etherscan üzerinden bir phishing cüzdanının fonları bir borsaya aktardığı görülürse borsanın KYC verileriyle kimlik doğrulama yapılabilir.

3.2 Likidite Boşaltma (Rug Pull) ve Sahte ICO’lar

Rug pull; projelerin fon topladıktan sonra kaybolmasıdır. 2022’de Türkiye’de bir rug pull vakası 500 milyon TL kayba yol açmıştır (Akçakaya, 2021). Blokzincir analizi fonların proje cüzdanından şüpheli adreslere transferini izler. Chainalysis’in KYT (Know Your Transaction) aracı bu tür işlemleri işaretleyerek şüpheli cüzdanları tespit eder.

3.3 Cryptojacking ve Zararlı Yazılımlar

Cryptojacking; cihazların izinsiz madencilik için kullanılmasıdır. 2023’te cryptojacking saldırıları %15 artmıştır (Cryptomus, 2024). Blokzincirde madencilik ödüllerinin gittiği cüzdan adresleri izlenerek şüpheliler tespit edilebilir. Örneğin; bir madencilik havuzuna bağlı cüzdanlar IP adresleriyle ilişkilendirilebilir.

4. Hukuki ve Düzenleyici Çerçeve

4.1 Türkiye’de Kripto Dolandırıcılığı ve Hukuki Tespit

Türk Ceza Kanunu (TCK) madde 157 ve 158 kripto dolandırıcılıklarını nitelikli dolandırıcılık kapsamında değerlendirir. Cezalar 3-10 yıl hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezasıdır. 2024’te Sermaye Piyasası Kanunu’na eklenen Geçici 11. madde kripto hizmet sağlayıcılarına lisanslama ve KYC/AML yükümlülükleri getirerek şüpheli tespitini kolaylaştırmıştır. Ancak, TCK’nın “mal” tanımı kripto varlıkların gayri maddi doğası nedeniyle tartışmalıdır (Şen, 2021).

4.2 Küresel Düzenlemeler ve KYC/AML Entegrasyonu

Avrupa Birliği’nin MiCA düzenlemesi (2023) kripto borsalarına KYC ve AML yükümlülükleri getirerek anonim cüzdanların gerçek kimliklerle eşleşmesini sağlar. FATF (2024) “seyahat kuralı” ile borsaların işlem taraflarının kimliklerini paylaşmasını zorunlu kılar. Türkiye, 2025’te FATF standartlarına uyum için kapsamlı bir kripto yasası planlamaktadır. KYC verileri blokzincir analizleriyle birleştirildiğinde şüpheli cüzdanların sahiplerini tespit etme oranı %80’e ulaşabilir (Chainalysis, 2024).

5. Teknik ve Operasyonel Zorluklar

5.1 Anonimlik ve Gizlilik Teknolojileri

Monero ve Zcash gibi gizlilik odaklı kripto varlıklar işlemlerin izlenmesini zorlaştırır. 2023’te dolandırıcılıkların %10’u gizlilik coin’leriyle yapılmıştır (Chainalysis, 2024). Mikser servisleri (mixers), fonları karıştırarak izlemeyi engeller. Ancak, Chainalysis’in geliştirdiği demiksleme (demixing) algoritmaları bu karıştırmayı kısmen çözebilir.

5.2 Merkeziyetsiz Borsalar (DeFi)

Merkeziyetsiz borsalar (DeFi) KYC gerektirmez, Bu durum da şüpheli tespitini zorlaştırır. 2023’te DeFi platformlarındaki dolandırıcılıklar 1,2 milyar dolar kayba yol açmıştır (EY, 2024). Ancak, DeFi protokollerindeki akıllı sözleşmeler blokzincirde açıkça kaydedilir ve analiz edilebilir.

5.3 Teknik Uzmanlık Eksikliği

Türkiye’deki kolluk kuvvetleri ve mahkemeler blokzincir analizi konusunda sınırlı uzmanlığa sahiptir. 2024’te kripto dolandırıcılık davalarının %30’u teknik yetersizlik nedeniyle sonuçsuz kalmıştır (Mg Hukuk, 2024). www.kriptohukukcu.com gibi hukuk ofisleri kripto teknik ve siber güvenlik teknik raporları hazırladıktan sonra avukatları ile savcılıkları doğru bilgilendirmesiyle sorunları gidermede önemli bir rol oynar.

6. Şüpheli Tespitinde Uygulamalı Yöntemler

6.1 Blokzincir Analiz Araçları

• Chainalysis Reactor: Şüpheli işlemleri izler ve cüzdan adreslerini kümeler. 2023’te 1.000’den fazla dolandırıcılık davasında kullanılmıştır.
• Elliptic: AML ve dolandırıcılık tespiti için finansal kurumlarla entegre çalışır.
• Crystal Blockchain: Türkiye’de kolluk kuvvetleri tarafından giderek daha fazla kullanılmaktadır.

6.2 IP Adresi ve KYC Entegrasyonu

Blokzincir analizleri cüzdan adreslerini borsalara bağladığında, borsaların KYC verileri şüpheli kimliklerini ortaya çıkarır. Örneğin; www.kriptohukukcu.com Hukuk Ve Danışmanlık Ofisi (2021) bir dolandırıcılık davasında Etherscan ile cüzdan takibi yaparak fonların Binance’e aktarıldığını tespit etmiş ve KYC verileriyle şüpheliyi belirlemiştir. IP adresi takibi acemi failler için etkilidir.

6.3 Kolluk ve Hukuk İş Birliği

Türkiye’de Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı blokzincir analiziyle şüpheli tespiti için Chainalysis ile iş birliği yapmaktadır. Hukuk ofisleri mağdurların savcılığa şikâyet süreçlerini hızlandırır ve teknik raporlar sunar. www.kriptohukukcu.com, bu süreçte hem hukuki hem de kripto teknik desteği sağlamaktadır.

7. Öneriler

7.1 Teknik Kapasite Geliştirme

Kolluk kuvvetleri ve yargı mensuplarına blokzincir analizi eğitimi verilmelidir. Chainalysis’in 2024’te Türkiye’de düzenlediği 10 eğitim semineri, dava başarı oranını %15 artırmıştır (Chainalysis, 2024).

7.2 Düzenleyici Reformlar

• Kripto varlıkların “dijital varlık” olarak tanımlanması TCK’daki “mal” tartışmalarını çözebilir.
• Lisanslı borsalar için zorunlu sigorta fonları mağdur kayıplarını telafi edebilir.
• Mikser servislerinin düzenlenmesi anonimlik kaynaklı dolandırıcılıkları azaltabilir.

7.3 Kullanıcı Eğitimi ve Farkındalık

Dijital okuryazarlık programları, kimlik avı ve sahte platformlara karşı kullanıcıları koruyabilir. 2023’te Türkiye’de farkındalık seminerleri, dolandırıcılık mağduriyetlerini %10 azalttı (Mg Hukuk, 2024).

8. Sonuç

Kripto varlık dolandırıcılıklarında şüphelilerin tespiti için blokzincir teknolojisinin şeffaflığından yararlanarak mümkündür. Adres kümeleme, işlem grafiği analizi ve KYC/AML entegrasyonları şüpheli cüzdanların gerçek kimliklerle eşleşmesini sağlar. Ancak; anonimlik teknolojileri, DeFi platformları ve teknik uzmanlık eksikliği bu süreci zorlaştırmaktadır. Türkiye, yüksek kripto işlem hacmiyle bu alanda öncü olabilir. Ancak düzenleyici reformlar, teknik kapasite geliştirme ve kullanıcı eğitimi şarttır. www.kriptohukukcu.com gibi uzman hukuk ofisleri hukuki, siber güvenlik ve kripto teknik çözümleriyle bu mücadelede kritik bir rol oynayacaktır.

Siber Güvenlik Uzmanı – Halil AYDEMİR

Kaynakça

• Akçakaya, Y. (2021). Saadet zinciri ile Bitcoin vurgunu. Gazete Oksijen.
• Chainalysis. (2024). Global Cryptocurrency Adoption Report.
• Cryptomus. (2024). Cryptojacking: Dijital Varlıklarınızı Yetkisiz Madenciliğe Karşı Koruma. Cryptomus Blog.
• EY. (2024). Kripto varlıklarda güvenlik çözümleri. EY Türkiye.
• Kaspersky. (2024). Kripto korsanlık nasıl işliyor: Son olaylar üzerinden bir inceleme. Kaspersky Türkiye.
• Nofer, M., et al. (2017). Blockchain. Business & Information Systems Engineering.
• Şen, E. (2021). Kripto Para. Ersan Şen Hukuk ve Danışmanlık.
• Sermaye Piyasası Kurulu. (2024). Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılara İlişkin Duyuru. SPK.