Blockchain teknolojisinin hızla yükselişi ve kripto paraların giderek artan popülaritesi, finans dünyasında yeni bir merkezi olmayan dalga olan DeFi’yi tetikledi. Bu alandaki önemli bir bileşen olan merkezi olmayan borsalar (DEX), genel DeFi ekosistemiyle paralel olarak hızla büyümeye devam ediyor. Güncel piyasa değeri yaklaşık olarak 15,5 milyar dolar olan DEX, toplam DeFi piyasa değerinin %35’ini oluşturuyor.

DEX, merkezi olmayan bir şekilde işler ve kullanıcıların doğrudan ve güvenli bir şekilde alım satım yapabilmesi için bir platform sağlar. Bu, geleneksel merkezi borsalardan (CEX) önemli bir farklılık gösterir. Geleneksel borsalarda ortaya çıkan skandallar ve küresel düzenleyici baskılar arttıkça, kullanıcılar arasında CEX’e karşı güvensizlik ve endişe artmaktadır. CoinGecko verilerine göre, DEX yılında %43,2 oranında büyümüşken, CEX sadece %19,9 oranında büyüme görmüştür. Bu, DEX’in hızının CEX’in neredeyse iki katı olduğunu göstermektedir.

Bu gelişmeler ışığında, gelecekte DEX’in CEX’in hâkimiyetini ele geçirip geçemeyeceği sorusu ortaya çıkmaktadır.

DEX’in Değer Önerisi

Bu soruya cevap vermeden önce, DEX’in CEX üzerindeki avantajlarını anlamak önemlidir. DEX’in merkezi olmayan modelinin başlıca avantajları şunlardır:

1. Gelişmiş Kullanıcı Varlık Güvenliği: Kullanıcılar kripto paralarını borsanın cüzdanında saklamak yerine kendi kontrolünde tutarlar, bu da kripto topluluğundaki güvenlik endişelerinin merkezindedir.

2. Şeffaf Alım Satım Süreci: Blockchain üzerinde gerçekleşen tüm DEX işlemleri açık ve doğrulanabilir.

3. Azaltılmış Sistemik Risk: Kullanıcılar varlıklarını borsada tutmak zorunda olmadıkları için, işlem risklerinden kaynaklanabilecek potansiyel zararları önler. Merkezi bir aracının olmaması, DEX’i tek bir nokta saldırılarına daha az duyarlı hale getirir.

4. Açıklık ve Özgürlük: Her türlü kripto varlık, eşleşen bir arz ve talep olduğu sürece DEX’te işlem görebilir ve oluşturulabilir.

5. Güçlü Finansal Kapsayıcılık: DEX’te herhangi bir kimlik doğrulama süreci olmaması, giriş engellerini önemli ölçüde azaltır. Özellikle bankacılık hizmetlerine erişimi olmayanlar için..

Bu avantajlara rağmen, DEX yüksek kullanıcı eşiği, kullanıcı dostu olmayan ara yüzler ve yetersiz likidite gibi zorluklarla da karşı karşıyadır. Ancak, teknolojik ilerlemeler ve gizlilik ve güvenlik taleplerinin artmasıyla, DEX’in avantajları daha belirgin hale gelecektir.

Sonuç olarak, DEX hızlı bir evrim aşamasındadır. Yeni teknolojilerin ve yenilikçi uygulamaların ortaya çıkmasıyla, DEX’in önünde birçok olasılık vardır. Ancak Cex yani merkezi kripto borsalarına karşı popülaritesi her geçen gün artan DEX (merkezi olmayan kripto market) olgunlaşmaya ve CEX’in hakimiyetine meydan okumaya devam edecektir.

Kripto Varlık Teknik ve Yatırım Uzmanı – Şener OLGUN