1. Giriş
Türkiye’de kripto varlık sektörü son yıllarda hızlı bir büyüme kaydederek hem yerel hem de uluslararası düzeyde dikkat çekmiştir. Bu büyüme, düzenleyici çerçevenin oluşturulması ihtiyacını ortaya çıkarmış ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) kripto varlık hizmet sağlayıcılarını (KVHS) düzenlemek ve denetlemek amacıyla önemli adımlar atmıştır. Bu rapor, SPK’nın resmi internet sitesinde yer alan “Faaliyette Bulunanlar Listesi” (https://spk.gov.tr/kurumlar/kripto-varlik-hizmet-saglayicilar/faaliyette-bulunanlar-listesi) üzerinden Türkiye’deki KVHS’lerin mevcut durumunu analiz etmeyi amaçlamaktadır. Rapor; listenin içeriği, yasal çerçeve, sektördeki oyuncular, yatırımcılar için önem ve gelecek beklentileri gibi konuları kapsamaktadır.
2. Yasal Çerçeve ve Düzenleyici Gelişmeler
2.1. Sermaye Piyasası Kanunu ve Değişiklikler
Türkiye’de kripto varlıklarla ilgili düzenlemeler 2 Temmuz 2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 7518 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile somut bir çerçeveye kavuşmuştur. Bu kanun, KVHS’lerin SPK’nın düzenleme ve denetim yetkisi altına alınmasını sağlamıştır. Kanunun Geçici 11. Maddesi mevcut KVHS’lerin faaliyetlerine devam edebilmeleri için 2 Ağustos 2024 tarihine kadar SPK’ya başvuru yapmalarını zorunlu kılmıştır. Başvurular, “Faaliyette Bulunanlar Listesi” ve “Tasfiye Beyanında Bulunanlar Listesi” olmak üzere iki kategoride yayımlanmaktadır.
2.2. İkincil Düzenlemeler
SPK, 13 Mart 2025 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan iki tebliğ ile KVHS’lerin kuruluş ve faaliyet esaslarını daha da netleştirmiştir:
–III-35/B.1 Sayılı Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ: KVHS’lerin kuruluş, ortaklık yapısı, yöneticileri, iç denetim, risk yönetimi, bilgi sistemleri ve teknolojik altyapı gerekliliklerini düzenler.
–III-35/B.2 Sayılı Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Çalışma Usul ve Esasları ile Sermaye Yeterliliği Hakkında Tebliğ: KVHS’lerin sunduğu hizmetler, kripto varlıkların alım-satımı, saklanması, transferi, listelenmesi ve sermaye yeterliliği gibi konuları kapsar.
Bu tebliğler, KVHS’lerin minimum sermaye gereksinimlerini (platformlar için 150 milyon TL, saklama kuruluşları için 500 milyon TL) ve özsermaye yükümlülüklerini belirlemiştir. Ayrıca, saklama altyapılarının 30 Haziran 2025 tarihine kadar tebliğlerle uyumlu hale getirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
2.3. Yasaklar ve Kısıtlamalar
SPK, KV ACCOUNT’lerin faaliyetlerini sıkı bir şekilde düzenlemektedir. Örneğin:
-KVHS’ler, kaldıraçlı işlem, ödünç verme veya kredi verme gibi işlemleri gerçekleştiremez.
-Platformlar, kendi cüzdanlarındaki kripto varlıklar kadar müşterilerle işlem yapabilir.
-Kripto varlıkların müşterilerin özel cüzdanlarında saklanmaması durumunda cüzdan anahtarlarının kontrolü 8 Kasım 2024 tarihine kadar platformlarda olmalıdır.
Ayrıca yurt dışında yerleşik KVHS’lerin Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik reklam, tanıtım veya Türkçe internet sitesi oluşturması yasaktır. Bu tür faaliyetler izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı suçu kapsamına girer ve 3 ila 5 yıl hapis cezası ile cezalandırılabilir.
3. Faaliyette Bulunanlar Listesi Analizi
3.1. Listenin Amacı ve Kapsamı
SPK tarafından yayımlanan “Faaliyette Bulunanlar Listesi”, 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun Geçici 11. Maddesi uyarınca hazırlanmıştır. Liste, Türkiye’de KVHS olarak faaliyet göstereceğini beyan eden kuruluşları kamuoyuyla şeffaf bir şekilde paylaşmayı hedefler. Ancak, listede yer almak bu kuruluşların SPK tarafından yetkilendirildiği anlamına gelmez. Kuruluşların, ikincil düzenlemeler yürürlüğe girdikten sonra faaliyet izni için ayrı bir başvuru yapması gerekmektedir.
Liste, alfabetik sırayla düzenlenmiş olup, 88 kuruluşu içermektedir (Mayıs 2025 itibarıyla). Bu sayı, ilk yayımlanan listede yer alan 47 kuruluşa kıyasla önemli bir artışı göstermektedir.
3.2. Listede Yer Alan Öne Çıkan Kuruluşlar
Listede, Türkiye’de tanınmış kripto varlık platformlarının yanı sıra daha küçük ölçekli veya yeni giren oyuncular da yer almaktadır. Öne çıkan bazı kuruluşlar şunlardır:
–Paribu
–BTCTurk
–Binance TR
–Icrypex
–Midas Kripto
–Garanti BBVA Kripto
–QNB Dijital Varlıklar
Bu platformlar Türkiye’deki kripto varlık ekosisteminin çeşitliliğini ve büyüklüğünü yansıtmaktadır. Ancak, bazı küresel platformların (örneğin, MEXC, Huobi, Bitmart) listede yer almaması ve bu platformlara erişim engeli getirilmesi SPK’nın yurt dışı merkezli kuruluşlara yönelik sıkı denetim politikasını göstermektedir.
3.3. Listeye Dahil Edilmeme Nedenleri
SPK, talep edilen bilgi ve belgeleri eksik veya yetersiz ileten ya da incelemesi devam eden kuruluşları listeye dâhil etmemiştir. Ayrıca, başvuru tarihinde müşteri veya saklama bakiyesi olmayan platformların başvuruları işleme alınmamıştır. Bu durum, SPK’nın yalnızca aktif ve belirli kriterleri karşılayan kuruluşları listeye eklediğini göstermektedir.
4. Yatırımcılar İçin Önemi
4.1. Şeffaflık ve Güvenlik
“Faaliyette Bulunanlar Listesi”, yatırımcılara hangi platformların faaliyet beyanında bulunduğunu göstererek bir rehber sunar. Türkiye’de geçmişte yaşanan Thodex gibi dolandırıcılık olayları yatırımcı güvenliğini tehlikeye atmış ve düzenleme ihtiyacını artırmıştır. Liste, yatırımcıların hangi platformlarla işlem yapmayı değerlendirebileceği konusunda bir başlangıç noktası sağlar. Ancak, listede yer alan bir platformun güvenilir olduğu anlamına gelmediği unutulmamalıdır. Yatırımcıların, platformların lisans durumunu ve SPK’nın gelecekteki düzenlemelerini yakından takip etmesi kritiktir.
4.2. Riskler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kripto varlık piyasası; yüksek volatilitesi ve düzenleyici belirsizlikleri nedeniyle önemli riskler barındırır. SPK, yatırımcıları izinsiz faaliyet gösteren platformlara karşı uyarmış ve bu tür platformlarla işlem yapmanın hukuki ve mali riskler taşıyabileceğini belirtmiştir. Özellikle yurt dışı merkezli platformlarla işlem yapan yatırımcılar SPK’nın erişim engeli kararlarına dikkat etmelidir.
5. Sektördeki Genel Eğilimler
5.1. Büyüme ve Çeşitlilik
Türkiye’deki kripto varlık sektörü 81 KVHS’nin listede yer almasıyla önemli bir çeşitlilik göstermektedir. Büyük oyuncuların yanı sıra yeni giren veya daha küçük ölçekli platformların varlığı sektörün dinamik yapısını ortaya koymaktadır.
5.2. Teknolojik Altyapı ve TÜBİTAK Rolü
SPK, KVHS’lerin bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarının Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından belirlenen kriterlere uygun olmasını zorunlu kılmıştır. Bu, sektörde güvenilirlik ve güvenlik standartlarını artırmayı amaçlamaktadır.
5.3. Uluslararası Platformlara Yönelik Kısıtlamalar
SPK’nın, Türkçe dil desteği sunan ve Türkiye’deki yatırımcıları hedefleyen yurt dışı merkezli platformlara erişim engeli getirmesi yerel ekosistemi koruma çabasını yansıtmaktadır. Bu karar, küresel platformların Türkiye pazarına girişini zorlaştırabilir ancak yerel KVHS’lerin rekabet avantajını artırabilir.
6. Gelecek Beklentileri
6.1. Lisanslama Süreci
SPK’nın ikincil düzenlemeleri KVHS’lerin tam lisanslama sürecine geçişini hızlandırmaktadır. 30 Haziran 2025 tarihi, saklama altyapıları ve sermaye yeterliliği gibi konularda uyum için kritik bir son tarih olarak belirlenmiştir. Bu süreç, sektörün daha düzenli ve güvenilir bir yapıya kavuşmasını sağlayabilir.
6.2. Yatırımcı Güvenliği ve Piyasa İstikrarı
SPK’nın düzenlemeleri, yatırımcı güvenliğini artırmayı ve piyasadaki manipülasyon veya dolandırıcılık risklerini azaltmayı hedeflemektedir. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) ile entegrasyon ve Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden şeffaf bilgi paylaşımı gibi adımlar bu hedefe katkı sağlayacaktır.
6.3. Küresel Entegrasyon
Türkiye’deki düzenlemeler, uluslararası standartlara uyum sağlama çabası içermektedir. Ancak, yurt dışı platformlara yönelik kısıtlamalar Türkiye’nin küresel kripto piyasasıyla entegrasyonunu bir ölçüde sınırlayabilir. Gelecekte, SPK’nın bu dengeyi nasıl sağlayacağı sektörün yönünü belirleyecektir.
7. Sonuç ve Öneriler
SPK’nın “Faaliyette Bulunanlar Listesi” ve ilgili düzenlemeleri Türkiye’deki kripto varlık sektörünü daha şeffaf ve düzenli bir yapıya kavuşturma yolunda önemli bir adımdır. 88 kuruluşun yer aldığı liste, sektörün büyüklüğünü ve çeşitliliğini gösterirken, SPK’nın sıkı denetim politikası yatırımcı güvenliğini artırmayı hedeflemektedir. Ancak, listede yer alan kuruluşların henüz tam lisanslı olmaması ve yurt dışı platformlara yönelik erişim engelleri yatırımcılar için belirsizlik yaratabilir.
Öneriler:
–Yatırımcılar: İşlem yapmadan önce platformların lisans durumunu ve SPK düzenlemelerine uyumunu kontrol etmelidir. Resmi kaynaklardan (SPK, KAP) güncel bilgileri takip etmek önemlidir.
–KVHS’ler: Sermaye yeterliliği, saklama altyapısı ve teknolojik uyum gibi konularda 30 Haziran 2025 tarihine kadar gerekli hazırlıkları tamamlamalıdır.
–Düzenleyici Kurumlar: Yatırımcı eğitimine yönelik daha fazla kaynak sağlanmalı ve yurt dışı platformlarla ilgili politikalar netleştirilmelidir.
Türkiye’deki kripto varlık sektörü düzenleyici çerçevenin olgunlaşmasıyla daha güvenli ve rekabetçi bir piyasa haline gelebilir. Ancak, bu süreçte tüm paydaşların iş birliği ve dikkatli adımları kritik önem taşımaktadır.
Siber Güvenlik Uzmanı – Halil AYDEMİR
