Aslında uzun zamandır yazmak istediğim bir konuydu ama yazmak şimdi kısmet oldu. İşin mutfağını sevenler için umarım güzel bir şeyler çıkarabilirim ortaya.
Bu piyasada olup aslında hepimizin gördüğü, duyduğu ama ”bu da nedir?” diye hiç araştırmadığı bir konu, ölçeklenebilirlik. Blokzincir ve ölçeklenebilirlik arasındaki ilişki nedir ve kripto paralar bu ilişkinin neresindedir? Gelin birlikte okuyalım.
Blokzincir, merkezi olmayan bir yapıda çalışan ve dijital işlemleri doğrulamak ve kaydetmek için kullanılan bir teknoloji türü diyebiliriz salt bir ifadeyle. Kripto para birimlerinin (Bitcoin, Ethereum gibi) yanı sıra çeşitli diğer kullanım alanları da var malumunuz. Ancak, blokzincir/blockchain teknolojisinin geniş ölçekte kullanımı için bazı zorluklar vardır ve bu zorluklardan biri ölçeklenebilirliktir.
Peki Ölçeklenebilirlik Nedir?
Ölçeklenebilirlik, bir sistemin büyüdükçe veya yük arttıkça verimli bir şekilde çalışmaya devam etme yeteneğini diyebiliriz. Blokzincir bağlamında; ölçeklenebilirlik, ağın daha fazla işlemi hızlı ve güvenli bir şekilde işleyebilme kapasitesini anlatır.
Blokzincir ve Ölçeklenebilirlik konusunu tek başlığa almak istersek; blokzincirin doğasında bulunan bazı özellikler, ölçeklenebilirlik sorunlarına yol açabilir:
Blok Boyutu: Blokzincirler genellikle bloklar halinde işler. Her blok, belirli bir miktarda işlemi içerir. Blok boyutu sabit veya sınırlı olduğunda, aynı anda işlenebilecek işlem sayısı da sınırlı olur. Bu, yoğun talepler olduğunda yavaşlamaya yol açabilir ki bu da tıpkı eth, btc ağında gördüğümüz üzere yük gas fee ile kapımızı çalar
Blok Süresi: Bazı blokzincir ağları, blokların oluşturulması için belirli bir süreye sahiptir. Örneğin, Bitcoin’de bu süre yaklaşık 10 dakikadır. Blok süresi, yeni işlemlerin ne kadar hızlı doğrulanacağını belirler.
Madencilik ve Konsensüs Mekanizmaları: Blokzincir ağlarının çoğu, Proof of Work (PoW) veya Proof of Stake (PoS) gibi uzlaşma mekanizmalarına dayanır. Bu mekanizmalar, blokzincir ağını güvenli kılmak için tasarlanmış olsalar da ölçeklenebilirlik açısından sınırlamalar getirebilir.
”Peki, Ölçeklenebilirlik Sorunlarına ne gibi çözümler getirilebilir?” sorusu geliyor akıllara haliyle. Şimdi de onlara bakalım fazla detaya girmeden:
Katman 2 Çözümleri: Bu çözümler, ana blokzincirin üzerine inşa edilen ek katmanlar veya yan zincirlerdir. Örneğin, Bitcoin’de Lightning Network, işlemlerin hızlı bir şekilde işlenmesine izin verirken ana zincirin güvenliğini korur.
Parçalama (Sharding): Ethereum gibi bazı blokzincir projeleri, ağın farklı parçalara bölündüğü ve her parçanın kendi işlemlerini işleyebildiği bir yöntem olan parçalamayı kullanmayı planlıyor. Amaç ağın genel verimliliğini artırmak.
Konsensüs Mekanizmaları: Proof of Stake gibi daha hızlı ve daha az enerji gerektiren uzlaşma mekanizmaları ölçeklenebilirliği artırabilir. Konuyu şu şekilde bağlayabiliriz: Blokzincir teknolojisinin ölçeklenebilirliği, çeşitli kullanım durumlarına yanıt vermek için geliştirilmeye devam eden bir nevi çözümler silsilesidir. Ölçeklenebilirlik sorunlarının üstesinden gelmek; blokzincir teknolojisinin geniş çapta benimsenmesine, ağın daha verimli ve hızlı kullanılmasına yardımcı/çare olacak önemli bir adımdır.
Kripto Yatırımlar Teknik Uzmanı – Şener OLGUN
